Majątek wspólny. Ustawowa wspólność majątkowa

 

W poprzednim artykule opisaliśmy, w jaki sposób rozwód wpływa na nasze zobowiązania kredytowe. Omówiliśmy również możliwe rozwiązania w przypadku, gdy w skład majątku byłych małżonków wchodzi mieszkanie obciążone hipoteką. W tym artykule z kolei omówimy szerzej ustawową wspólność majątkowa, która powstaje wraz z zawarciem związku małżeńskiego. Dokładny opis tego, co oznacza majątek wspólny pozwoli na wyjaśnienie w kolejnych wpisach jak poprzez umowę możemy to zmienić.

 

Majątek wspólny

Powstała z chwilą zawarcia małżeństwa wspólność majątkowa obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa. Przy czym nie ma zaznaczenia, czy przedmioty te zostały nabyte wspólnie, czy też tylko przez jednego z małżonków. Składniki majątku wspólnego zostały jedynie przykładowo wymienione w art. 31 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: k.r.o.). W pierwszej kolejności ustawodawca wymienił te najbardziej powszechne, a więc wynagrodzenie za pracę oraz przychody z działalności gospodarczej. Ponadto jeżeli wynajmujemy mieszkanie to niezależnie czy wchodzi ono w skład majątku wspólnego, czy też osobistego, uzyskiwane z tego tytułu dochody będą wspólne.

 

Jednak tak jak praktycznie w każdym przypadku prawo przewiduje pewno wyjątki. I tak wspólność majątkowa nie powstanie w dniu zawarcia małżeństwa, gdy np. zawarliśmy umowę majątkową.  Do umów majątkowych wrócimy jeszcze w kolejnym wpisie. Inne przypadku to ogłoszenie upadłości w stosunku do jednej ze stron lub gdy jeden z przyszłych małżonków został ubezwłasnowolniony.

 

Majątek osobisty

Wspólność majątkowa nie oznacza, że wszystko, co od momentu ślubu zakupiliśmy będzie należało również do naszej drugiej połówki. Majątek osobisty bowiem po pierwsze obejmie wszystkie przedmioty nabyte przed powstaniem wspólności majątkowej, a ponadto nabyte w czasie jej trwania, jeżeli należą do katalogu z art. 33 k.r.o. Oznacza to, że w przypadku nabycia spadku uzyskany w ten sposób majątek będzie należał wyłącznie do nas. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy spadkodawca w testamencie postanowi inaczej.

Ponadto zgodnie ze wskazanym powyżej przepisem do majtku osobistego wchodzą również prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom. Ten enigmatyczny zapis dotyczy w rzeczywistości bardzo częstej sytuacji, a mianowicie związanej z różnego rodzaju spółkami.

 

Pomimo nabycia udziałów lub praw wynikających z umowy spółki (np. cywilnej) z majątku wspólnego, zaliczamy je do majątku osobistego małżonków. W doktrynie co prawda istnieje spór, co do zaliczania do majątku osobistego małżonków nabywanych praw udziałowych w handlowych spółkach osobowych z tej samej kategorii co w przypadku spółek kapitałowych, jednak nie ma to znaczenia dla samego faktu, że takie udziały, czy też prawa będą stanowić element naszego majątku osobistego.

 

Do majątku osobistego należą także m.in. prawa autorskie, prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy oraz odszkodowania za uszkodzenie ciała lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Jednocześnie dochody z tytułu korzystania z praw twórcy zaliczamy już do majątku wspólnego.

 

Majątek wspólny. Zarządzanie

W sytuacji kiedy już zdecydowaliśmy się na zawarcie małżeństwie i nie uregulowaliśmy kwestii prawnych w indywidualny sposób, warto wiedzieć w jakim zakresie możemy samodzielnie decydować o majątku, a w jakim musimy mieć zgodę drugiej strony. Co do zasady zarząd majątkiem wspólnym obejmuje obowiązek współdziałania w zarządzie, a z drugiej strony obowiązek samodzielnego zarzadzania tym majątkiem. Pogodzenie tych dwóch zasad jest niekiedy bardzo trudne. Nie oznaczają one jednak, że przed wydaniem każdej złotówki musimy uzyskać zgodę drugiej strony. W orzecznictwie podkreśla się, że majątkiem należy zarządzać w sposób racjonalny, tak aby jak najpełniej zaspokoić potrzeby członków rodziny oraz osiągnąć wspólnie ustalone cele

 

W przypadku codziennych zakupów związanych z zaspokajaniem bieżących potrzeb rodziny, nie musimy za każdy razem pytać się o zgodę drugiej strony. Środki majątku wspólnego możemy przeznaczać również na własne, usprawiedliwione potrzeby. Na takie wydatki, w tym na nowe ubrania, czy kosmetyki, co do zasady zgody małżonka nie potrzebujemy. Musimy się jednak liczyć z możliwością rozliczenia takich wydatków przez drugiego małżonka. Najczęściej dochodzi do tego w przypadku rozwodu.

 

Sytuacje, w których na pewno musimy mieć zgodę drugiej strony, czasami również pisemną to na pewno te związane z nieruchomością wspólną. Nie ma znaczenia czy chcemy taką nieruchomość obciążyć, odpłatnie nabyć, czy zbyć. Również zobowiązania kredytowe, co do zasady wymagają takiej zgody, jednak jest to zależne od kwoty kredytu. Często bank indywidualnie określa, w jakiej wysokości zobowiązanie można zaciągnąć samodzielnie.

 

Kredyt bez zgody współmałżonka

Tak jak wspomnieliśmy, ustawodawca nie określa jaka kwota zobowiązania kredytowego nie wymaga zgody małżonka. Kwota ta zależna jest od polityki banku i średnio wynosi od 20 tys. zł do nawet 50 tys. zł. Jeżeli spłacamy kredyt zgodnie z obowiązującym nas harmonogramem sprawa jest oczywista. Jak wygląda natomiast dochodzenie wierzytelności przez Bank w sytuacji, gdy nie wiedzieliśmy o zaciągnięciu zobowiązania przez drugą stronę?

 

Zgodnie z obowiązującymi przepisami w skład majątku wspólnego wchodzą również długi. Jeżeli zobowiązania zostały zaciągnięte za obopólną zgodą to spłata nie stanowi problemu. Zdarza się jednak, że jeden z małżonków weźmie kredyt nie informując o tym fakcie drugiej strony. Często także dochodzi do sytuacji zaciągnięcia pożyczki w tzw. parabankach. Są one łatwo dostępne i nie wymagają tylu formalności. Instytucje te nie weryfikują zarówno zdolności kredytowej, jak i okoliczności osobistych pożyczkobiorcy.

 

Ustawodawca przewidział regulacje chroniące w takich sytuacjach drugiego z małżonków, który nie widział nic o zobowiązaniu. Brak wiedzy należy jednak w odpowiedni sposób wykazać. Wierzyciel może wtedy dochodzić spłaty zobowiązania tylko z majątku osobistego dłużnika, z jego wynagrodzenia za pracę lub z uzyskiwanych dochodów. Może jednak doprowadzić także do przymusowego rozdzielenia wspólności majątkowej małżonków.

***

Wspólność majątkowa jest podstawowym ustrojem, który powstaje z mocy ustawy w wyniku samego zawarcia związku małżeńskiego. Jak wynika z powyższego prawa do samodzielnego zarządzania majątkiem podlegają znacznym ograniczeniom. Jest tak pomimo tego, że ustawodawca przewidział pewien zakres przedmiotów wchodzących w skład tzw. majątku osobistego. Kolejnym aspektem jest wspólna odpowiedzialność za długi, która niekiedy może rodzić wiele problemów.

 

Jeżeli masz wątpliwości, co do tego, czy ustrój wspólności majątkowej jest dla Ciebie odpowiedni, chociażby z uwagi na prowadzoną działalność lub znajdujesz się w sytuacji, w której drugi małżonek zawarł zobowiązanie bez Twojej wiedzy zawsze warto skonsultować się w tej sprawie z doświadczonym adwokatem. Z Kancelarią możesz skontaktować się pod numerem telefonu +48 572 567 321.

 

 

apl. adw. Natalia Stodolska

zdjęcie Gift Habeshaw dla Unsplash