Kredyt a rozwód. Podział majątku po rozwodzie.
Obecne ceny nieruchomości sprawiają, że bardzo dużo osób zmuszone jest do zakupu mieszkania pod tzw. hipotekę. Do częstych należy sytuacja, kiedy to takie zobowiązanie zaciągane jest przez dwie osoby, w tym zwłaszcza małżeństwa. Niektórzy mówią, że nic nie łączy dwojga ludzi tak jak kredyt. Niestety jest w tym trochę prawdy. Kupując nieruchomość na kredyt musimy się liczyć z tym, że jest to zobowiązanie długoterminowe i nie jest tak łatwe do natychmiastowej spłaty. Wiele osób zastanawia się, co zrobić z kredytem w sytuacji, kiedy podejmujemy decyzję o rozwodzie. Należy pamiętać, że wyrok rozwodowy nie zmienia naszej sytuacji kredytowej. Powinniśmy więc wiedzieć, jakie mamy możliwości i co zrobić z taką nieruchomością. Z reguły okazuje się, że wspólne dalsze zamieszkiwanie jednego lokalu jest niemożliwe.
Wspólność majątkowa
Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami, a dokładniej art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, między małżonkami z mocy ustawy powstaje tzw. wspólność majątkowa. Oczywiście można zawrzeć umowę w formie aktu notarialnego, która w inny sposób ureguluje kwestie majątkowe. I tak mamy w takim przypadku do wyboru następujące rozwiązania: rozszerzenie wspólności ustawowej, ograniczenie wspólności ustawowej, ustanowienie rozdzielności majątkowej zwykłej lub z wyrównaniem dorobku. Charakterystykę wskazanych ustrojów opiszemy dokładnie w osobnym artykule. Jednak na potrzeby dzisiejszego tematu skoncentrujemy się na tym pierwszym.
Podział majątku – kredyt a rozwód
Skoro już wiemy, że w momencie zawarcia małżeństwa powstaje z mocy ustawy wspólność majątkowa to warto też wiedzieć, co obejmuje i kiedy ustaje. W momencie powstania wspólności majątkowej do majątku wspólnego wchodzi wszystko to, co zostało nabyte w czasie jej trwania. W tym pobrane wynagrodzenie za pracę, dochody z innej działalności, czy też wspomniana już wcześniej wspólnie zakupiona nieruchomość. Jednak majątek wspólny nie obejmie między innymi spadku, czy darowizny otrzymanego przez jednego z małżonków. Stanowi to bowiem osobisty majątek małżonka. Dokładne wskazówki, co do tego, czego nie obejmuje majątek wspólny zawiera art. 49 k.r.i.o.
Mając już wiedzę, co do tego kiedy wspomniana wspólność majątkowa powstaje oraz co obejmuje, czas się dowiedzieć w jakich sytuacjach możemy stwierdzić, że ustała. Jednym ze zdarzeń, z którym ustawodawca łączy ustanie wspólności majątkowej jest rozwód. Od chwili wydania wyroku rozwodowego nie istnieje już majątek wspólny. Pojawia się pytanie co ze wspólnie kupionym mieszkaniem, zwłaszcza, gdy nie spłaciliśmy jeszcze zaciągniętego na nie kredytu.
Podział majątku – jak dokonać?
Decydując się na rozwód musimy wziąć pod uwagę konieczność podziału majątku wspólnego. Możemy to zrobić jeszcze na etapie postępowania rozwodowego poprzez złożenie odpowiedniego wniosku. Jednak Sąd tylko wtedy uwzględni nasz wniosek, gdy nie spowoduje to zbędnej zwłoki. Czasami nie wystarczy zgodność stron, co do sposobu podziału, ponieważ istotny jest również stopień skomplikowania sprawy.
Jeżeli nie zdecydowaliśmy się na podział majątku jeszcze na etapie sprawy rozwodowej, wtedy mamy trzy możliwości. Możemy dokonać takiego podziału poprzez zawarcie umowy pisemnej. Jest tak jednak tylko wtedy, gdy w skład majątku nie wchodzą elementy wymagające zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. W sytuacji, gdy jednym ze składników majątku jest nieruchomość, wtedy mamy do wyboru zawarcie umowy u notariusza lub wszczęcie osobnego postępowania przed Sądem.
Sądowy podział majątku – kredyt a rozwód
Postępowanie o podział majątku przed Sądem reguluje między innymi art. 567 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z §3 tego przepisu do postępowań o podział majątku wspólnego stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku. Według obowiązującego stanu prawnego sąd rozstrzyga między innymi o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi.
Dodatkowo zgodnie ze stosowanym odpowiednio art. 686 k.p.c. sąd rozstrzyga również o istnieniu spłaconych długów. I ta część przepisu jest związana bezpośrednio z tematem poruszanym w niniejszym artykule.
Sąd bowiem nie zajmuje się rozstrzyganiem w tym postępowaniu o istniejących długach, a jedynie o tych, które zostały spłacone. Między innymi odnosi się to do sytuacji, gdy w okresie pomiędzy rozwodem a podziałem majątku tylko jeden z małżonków spłaca kredyt. Jeżeli więc nie spłaciliśmy przed rozwodem kredytu zaciągniętego na mieszkanie, rozwód w zakresie samego zobowiązania kredytowego nic nie zmienia. Nadal pozostajemy, wtedy już z byłym małżonkiem współkredytobiorcami. Co nie oznacza, że Sąd nie będzie rozstrzygał, co do podziału samej nieruchomości. Może ją przyznać jednemu z małżonków z obowiązkiem spłaty drugiego, a może też orzec o sprzedaży i podziale uzyskanej w ten sposób kwoty. O ile jest to możliwe, np. przy nieruchomościach niezabudowanych dokonuje się również fizycznego podziału.
Kredyt a rozwód
Zaciągnięty wspólnie z małżonkiem kredyt na zakup nieruchomości jest zobowiązaniem opisanym w Kodeksie cywilnym jako zobowiązanie solidarne. W praktyce oznacza to tyle, że obie strony są zobowiązane do spłaty. Przy czym nie ma tu znaczenia nasza sytuacja osobista. Bank, w którym zaciągnęliśmy kredyt nie bierze po uwagę tego, czy nadal kredytobiorcy są małżeństwem, czy też nie. Również sąd, jak wskazaliśmy w powyższym akapicie, nie rozstrzyga o zobowiązaniu kredytowym na żadnym etapie postępowania.
Jeżeli więc stwierdzimy, że nie chcemy spłacać dalej kredytu, a druga strona będzie uiszczać raty, może się do nas zwrócić z tak zwanym roszczeniem regresowym. Regulacje w tym zakresie zawiera art. 376 Kodeksu cywilnego. Przepis ten dotyczy sytuacji, w której jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie. W takim wypadku może on żądać zwrotu części wpłaconej kwoty. Oznacza to, że zostawiając drugą stronę z kredytem nie unikniemy obowiązku spłaty.
Kredyt a rozwód – co w takiej sytuacji?
W związku z tym, że Sąd nie będzie rozstrzygał o istniejącym długu to, co zrobimy z kredytem w dużej mierze będzie zależało od podjętych ustaleń, jak również od sposobu podziału majątku, w tym wchodzącej w jego skład nieruchomości. Przy fizycznym podziale nieruchomości, jak również sprzedaży, kwestia zobowiązania kredytowego powinna być bezsporna. Natomiast problem może pojawić się w przypadku, gdy nieruchomość przypadnie tylko jednej stronie. Jeżeli nie ma możliwości spłaty zobowiązania jeszcze przed podziałem majątku to możemy wystąpić do Banku z wnioskiem o tzw. „przepisanie kredytu”. Należy jednak pamiętać o tym, że Bank będzie od nowa badał naszą zdolność kredytową. Możliwa jest więc sytuacja, w której nie otrzymamy pozytywnej decyzji.
Jeżeli kredyt natomiast zostanie spłacony przez jedną ze stron przed podziałem majątku, a już po rozwodzie, wtedy możliwe jest rozliczenie tak dokonanej spłaty jeszcze na etapie postępowania o podział majątku. Orzeczenie bowiem będzie dotyczyć wtedy spłaconych długów, o których mowa w przytaczanym już art. 686 k.p.c. Oczywiście rozwiązaniem jest również dalsza spłata kredytu na tych samych warunkach. Jednak z reguły osoba, która wyprowadza się z mieszkania nie chce już płacić rat.
***
Temat podziału majątku jest dość obszerny. W niniejszym artykule zasygnalizowaliśmy jedynie najważniejsze zagadnienia i ewentualne możliwości, jakie istnieją w przypadku, gdy osoby decydujące się na rozwód posiadają zobowiązanie w postaci kredytu. Należy jednak pamiętać, że każda sytuacja jest indywidualna. Dodatkowo istnieje wiele aspektów takiej sprawy, chociażby kwestie przedawnienia roszczeń z tytułu spłaconego zobowiązania solidarnego. W sytuacji, gdy przedmiotem postępowania o podział majątku jest nieruchomość warto skorzystać z pomocy doświadczonego adwokata. Jeśli potrzebujesz porady możesz skontaktować się pod numerem telefonu +48 572 567 321 lub skorzystać z formularza dostępnego na stronie.
apl. adw. Natalia Stodolska
zdjęcie Zoriana Stakhniv dla Unsplash
