Jak nie odziedziczyć długów spadkowych?
Gdy umiera ktoś bliski, po kim jesteśmy spadkobiercami, zdarza się, że spadku tego nie chcemy przyjąć. Ma to miejsce najczęściej, gdy wiemy o długach, które na osobie zmarłej ciążyły. Jak nie odziedziczyć długów spadkowych? Jak upewnić się, że tych długów nie odziedziczą nasze dzieci?
Odziedziczyć spadek po kimś możemy co do zasady dwojako – albo w drodze dziedziczenia ustawowego, albo w przypadku sporządzenia testamentu. Spadkobiercami ustawowymi są w pierwszej kolejności małżonek oraz dzieci zmarłego. Dopiero w przypadku braku tych spadkobierców, możliwe staje się dziedziczenie przez rodziców, rodzeństwo lub innych, dalszych członków rodziny. Spadkobiercą testamentowym może być zaś każdy. Często jednak zdarza się, że spadkobiercą testamentowym jest osoba, która w normalnym toku wydarzeń byłaby także spadkobiercą z ustawy.
Ile czasu na odrzucenie spadku?
Jeśli zostaliśmy powołani do spadku – czy to ustawowo, czy z testamentu – na odrzucenie spadku mamy 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedzieliśmy się o swoim tytule powołania do spadku. Zapis ten należy rozumieć w ten sposób, że chodzi o dzień, w którym dowiedzieliśmy się, że po zmarłym będziemy dziedziczyć. W większości przypadków, gdy sprawa dotyczy bezpośredniej rodziny, tj. dzieci i małżonka, będzie to ten sam dzień w którym spadkodawca zmarł.
W przypadku jednak, gdyby osoby dziedziczące z ustawy przed nami spadek odrzuciły, nasz sześciomiesięczny termin biegnie od dnia, w którym dowiedzieliśmy się, że jednak spadkobiercami jesteśmy my. I tak, załóżmy, że jesteśmy rodzicami zmarłego, którego dzieci spadek odrzuciły w 5 miesiącu po jego śmierci. Wówczas nasz termin rozpoczyna się dopiero z chwilą, kiedy dowiedzieliśmy się o tym odrzuceniu spadku. Zgodnie bowiem z art. 932 § 1 kodeksu cywilnego w braku zstępnych (dzieci) spadkobiercami stają się także rodzice. Należy pamiętać, że odrzucenie spadku w świetle prawa jest równoznaczne z tym, jak gdyby taki spadkobierca nigdy spadku nie dożył. Nie można przy tym odrzucić spadku „z góry”, do którego nie jest się jeszcze powołanym.
Jak odrzucić spadek?
Oświadczenie o odrzuceniu spadku należy złożyć przed sądem lub przed notariuszem. Jeśli chcemy to zrobić u notariusza, możemy udać się do dowolnej kancelarii notarialnej. Jeśli jednak składamy oświadczenie do sądu, właściwy jest wyłącznie sąd, w którego obrębie właściwości zamieszkujemy. Zawsze do takiego oświadczenia należy przedłożyć akt zgonu. Czym innym jednak jest oświadczenie o odrzuceniu spadku składane do sądu, a czym innym postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku, w ramach którego także takie oświadczenie można złożyć. To drugie postępowanie toczy się w sądzie właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego. Celem tego postępowanie nie jest samo odrzucenie spadku, a wyłonienie ostatecznego spadkobiercy.
Niezależnie od tego w jaki z ww. sposobów składamy to oświadczenie, zgodnie z przepisami musimy podać kilka informacji. Są to imię i nazwisko spadkodawcy, data i miejsce jego śmierci wraz z miejscem ostatniego zamieszkania, nasz tytuł powołania do spadku (testament lub ustawa), a także wyraźnie złożone oświadczenie o odrzuceniu spadku. Niezależnie od tego musimy poinformować o wszystkich znanych nam spadkobiercach ustawowych oraz testamentach, jeśli takie były sporządzane. Jest to istotne, albowiem sąd z urzędu musi zawiadomić osoby powołane do dziedziczenia, choćby w dalszej kolejności.
Jak nie odziedziczyć długów spadkowych w imieniu dziecka?
Niestety jeśli zostaliśmy powołani do spadku, a posiadamy dzieci, to z momentem odrzucenia spadku przez nas, spadkobiercami stają się te dzieci. Jak nie odziedziczyć długów spadkowych w imieniu dziecka? Co do zasady rodzic sprawuje nad dzieckiem władzę rodzicielską i może w jego imieniu decydować o szeregu okoliczności. Jednak odrzucenie spadku nie jest jedną z nich. Każdorazowo z takim wnioskiem należy zwrócić się do sądu rodzinnego. To sąd musi wyrazić zgodę na odrzucenie przez rodziców spadku w imieniu małoletniego. Jest to forma zabezpieczenia interesów małoletnich. Zdarza się bowiem, że rodzice chcą spadek odrzucić nie dla dobra dziecka, ale w interesie innych członków rodziny.
Do wniosku do sądu należy dołączyć akt zgonu spadkodawcy oraz akt urodzenia dziecka. Pamiętajmy także o kopii naszego oświadczenia o odrzuceniu spadku. Naturalnie wniosek trzeba uzasadnić oraz opłacić właściwą opłatą. Bez zgody sądu nasze odrzucenie spadku w imieniu dzieci nie wywołuje oczekiwanych skutków i dziecko może odziedziczyć długi!
Prawo spadkowe prędzej lub później dotyka każdego z nas. Niestety przepisy nie zawsze są czytelne bądź zrozumiałe dla osób zainteresowanych. Z tego powodu jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie odrzucenia spadku, czy też innych spraw z nim związanych (zniesienia współwłasności spadku, zachowku, itp.) zapraszamy do kontaktu z Kancelarią.
autor: adw. Jakub Krause
zdjęcie Anton Darius dla Unsplash
